Foto: Belga

Hoe verwerk je een ingrijpende gebeurtenis?

“Die ene minuut haalde heel mijn leven overhoop.”

Een inbraak, overval, verkrachting, verkeersongeval, … Het zijn gebeurtenissen die je leven ingrijpend veranderen. Plots overkomt je iets waardoor je leven helemaal overhoop wordt gehaald. Dat laat sporen na die soms erg lang voelbaar zijn.


Eerste reacties: puur instinct

Als je een schokkende gebeurtenis meemaakt, reageer je in een reflex. Je vecht, vlucht, bent verlamd, valt flauw, … Er is geen tijd om na te denken, overleven is het enige dat telt. De gevoelens en reacties komen pas later, als je weer veilig bent.

Alle reacties zijn oké

Iedereen verwerkt ingrijpende gebeurtenissen op zijn manier, verschillen tussen mensen zijn soms groot. Je kan hier enkele van de meest voorkomende reacties vinden.

Belangrijk om te weten is dat extreme gebeurtenissen sterke reacties en gevoelens uitlokken. Dat is normaal, een gevoel is nooit ‘verkeerd’. Het is ook normaal dat je weken, maanden of langer nodig hebt om je terug goed te voelen.

  • Angst Als je leven bedreigd werd, voelde je waarschijnlijk grote angst. Achteraf kan die angst je blijven achtervolgen en in bepaalde situaties terugkeren.
  • Machteloosheid De machteloosheid die je voelt als iets je overkomt, kan lang blijven doorwerken. Ook achteraf kan je je machteloos of hulpeloos voelen.
  • Boosheid Machteloosheid kan omslaan in woede tegenover de dader. Je kan kwaad zijn over de zinloosheid van wat je is overkomen. Misschien ben je ook sneller boos om kleinigheden.
  • Schuldgevoel Ook al ben je niet schuldig, toch kan je jezelf verwijten maken. Uiteraard is er een groot verschil tussen schuldig zijn en je schuldig voelen.
  • Schaamte Het is niet ongewoon dat je beschaamd bent om wat er gebeurd is, om je reacties of gevoelens.
  • Verdriet Er kunnen heel wat redenen zijn om je verdrietig te voelen: je hebt iemand verloren, je bent teleurgesteld, je spullen werden beschadigd, je hebt het gevoel niet meer jezelf te zijn, …
  • Vervreemding Een schokkende ervaring zorgt soms voor een gevoel van afstand tot mensen die het niet hebben meegemaakt. Zij leven in een andere wereld, waar jij niet meer bij hoort. Het gebeurt ook dat je je eigen lichaam of gedachten niet meer herkent.
  • Uitputting Misschien voel je je emotioneel uitgeput. Je verliest interesse in mensen, werk of hobby’s en kan minder goed om met alledaagse problemen.
  • Lichaamsreacties Een sterke emotionele gebeurtenis voel je ook in je lichaam, soms maandenlang. Je kan last hebben van onrust, slapeloosheid, hoofdpijn, … Andere veel voorkomende reacties zijn hartkloppingen, zweten, beven, moeilijk ademhalen, duizeligheid en stramme spieren. 
  • Concentratieproblemen Het gebeuren blijft nog een hele tijd doorwerken in je hoofd. Vergeetachtigheid en moeite om je te concentreren zijn heel normaal.
  • Een andere kijk Je kijk op het leven, mensen en de toekomst kan grondig veranderen. Misschien ben je teleurgesteld of wantrouwiger. Veel slachtoffers gaan andere dingen in het leven belangrijk vinden. Ze leven intenser, maken zich minder druk om kleine dingen.

Gevolgen voor je relaties

Als iets ergs je overkomt, ben je erg met jezelf bezig en heb je niet veel aandacht voor je omgeving. Misschien heb je het gevoel dat niemand je begrijpt, waardoor je je afsluit voor je dierbaren.

Je bent misschien afstandelijk, bang of prikkelbaar. Je wilt je verhaal graag meerdere keren vertellen, maar het kan zijn dat anderen het moeilijk hebben om ernaar te blijven luisteren.

Als je omgeving ook getroffen is

Als je gezin slachtoffer is van een schokkende gebeurtenis, gooit dat de gewone gang van zaken in huis overhoop. Iedereen reageert op zijn eigen manier en het is niet altijd makkelijk om daar begrip voor op te brengen.

Het kan zijn dat je in je directe omgeving niet terecht kan met je verhaal. Natuurlijk is het oké om op zoek te gaan naar iemand bij wie dat wel kan.

Verwerking

Het verwerken van een ingrijpende gebeurtenis is een moeizaam, pijnlijk proces waarbij je het gebeurde een plaats geeft in je leven. Dat gaat niet vanzelf, het vraagt tijd en energie. Heftige reacties en gevoelens zijn normaal en kunnen erg vermoeiend zijn.

Heb dus geduld met jezelf. Het kan een tijd duren vooraleer je weer vertrouwen krijgt in jezelf en je omgeving.

Herbeleven en vermijden

Door te herbeleven probeer je te begrijpen wat je is overkomen en probeer je zelf terug controle te krijgen.

Door te vermijden of ontkennen doe je alsof er niets gebeurd is. Je bent gevoelloos, verdoofd, en ontsnapt even aan de werkelijkheid.  

In een normaal, gezond verwerkingsproces wisselen ‘herbeleven’ en ‘vermijden’ van de gebeurtenis elkaar af. Doordat herbeleven en vermijden afwisselen, kom je even op adem.

Hoe kan je jezelf helpen?

Er bestaat geen handleiding om een ingrijpende gebeurtenis te verwerken. Heftige gevoelens en reacties horen bij verwerking. Een gevoel is nooit verkeerd.

Probeer een evenwicht te vinden tussen stilstaan bij wat er is gebeurd en verdergaan met je leven. Probeer nieuwe toekomstplannen te maken, de vertrouwde routine stilaan weer op te pakken en zoek afleiding.

Het kan helpen om je gevoelens met anderen te delen of ze op te schrijven. Het kan zijn dat je als slachtoffer een tijdje met weinig anders bezig bent dan met jezelf en met wat er gebeurde. Vaak kan je met je directe omgeving je verhaal delen. Soms is dat om allerlei redenen niet het geval. Het is dan goed om buiten je omgeving op zoek te gaan naar iemand bij wie je je verhaal kwijt kunt. 

Praten met lotgenoten kan voor sommige slachtoffers ondersteunend zijn. Via www.zelfhulp.be kan je op zoek gaan naar lotgenoten(groepen). Je kan zoeken aan de hand van een trefwoord (bijvoorbeeld rouw, verkeersongeval, misbruik, …).

Heftige gevoelens horen bij verwerking. Geef jezelf de kans stil te staan bij je gevoelens en luister naar je lichaam. Zorg voor rust, ontspanning en beweging. Bespreek lichamelijke klachten en eventuele medicatie altijd met een arts.

Juiste en volledige informatie kan helpen

Juiste en volledige informatie kan helpen bij de verwerking. Je eigen herinneringen kunnen soms vertekend zijn door emoties. Praat met andere betrokkenen of getuigen. In een aantal situaties kan je je dossier ook inkijken op de griffie van de rechtbank. Vraag misschien iemand uit je omgeving om je tot aan de rechtbank te begeleiden.

Je kan aan de dienst slachtofferonthaal van het justitiehuis vragen om je bij te staan bij de inzage van je dossier.

Zie ook:

Waar kan je terecht? 

Hulp zoeken betekent niet “dat je niet goed bezig bent”. Het is overigens ook niet vreemd om pas een hele tijd na de feiten nog hulp te zoeken. Slachtoffers en hun omgeving kunnen terecht bij slachtofferhulp van de Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW). Ook wie getuige was van een ingrijpende gebeurtenis kan daar terecht.

Slachtofferhulp biedt ook informatie over het aanbod van slachtoffer-daderbemiddeling of herstelbemiddeling. Neem contact op met slachtofferhulp als je vragen hebt of behoefte hebt aan een gesprek.

Iedereen die vragen heeft over geweld, misbruik of kindermishandeling kan bellen naar 1712.

Meer weten?

Als je slachtoffer wordt van een schokkende gebeurtenis. Een weg- en verwerkwijzer.