Kindermisbruik

Kinderen kunnen gedwongen worden om seksuele handelingen te ondergaan of uit te voeren. Dat is vaak erg ingrijpend, zowel voor het kind als voor de omgeving die ermee geconfronteerd wordt. Seksueel geweld wordt vaak geheim gehouden. Vaak weten mensen niet wat te zeggen of te doen en grijpen ze niet in. Niet omdat ze het kind niet willen helpen, maar omdat ze zich machteloos voelen, zich schamen, of omdat de daden gepleegd werden door een bekende. Slachtoffers kampen vaak met schuldgevoelens, soms krijgen ze te horen dat zij het misbruik zelf uitlokten. Dat is natuurlijk niet zo: de verantwoordelijkheid ligt altijd bij de dader. Kinderen die te maken kregen met misbruik kunnen het vertrouwen in anderen verliezen. Hun veiligheidsgevoel kan een flinke deuk krijgen.

  Wat kan je zelf doen?

Praat er over!

Neem zo snel mogelijk iemand in vertrouwen. Heb je een vriend(in), een ouder, familie, een leerkracht, trainer waarbij je je veilig voelt? Vraag hem of haar dan om je te helpen. Je kan die persoon ook vragen mee te gaan naar de dokter of de politie, dat maakt het soms makkelijker om je verhaal te vertellen.  

Zorg voor jezelf

Wie als minderjarige een aanranding of verkrachting meemaakt, reageert daar op zijn eigen manier op. Het is heel normaal dat je angstig, verward, prikkelbaar, kwaad of verdrietig bent. Je kan je ook schuldig of beschaamd voelen, waardoor het moeilijk is ermee naar buiten te komen. Slachtoffers vragen zich soms ook af of ze niet overdrijven.  Daarom is het belangrijk om meteen hulp te zoeken. Dat is moeilijk, maar kindermisbruik kan je niet alleen verwerken.   

info voor jongeren

hoe verwerk je een ingrijpende gebeurtenis

Zoek zo snel mogelijk medische hulp

Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk medische verzorging krijgt voor je letsels. Het is ook belangrijk om bij een aanranding of verkrachting zo snel mogelijk (liefst binnen de 72 uur) een lichamelijk onderzoek te laten doen zodat sporen van de dader niet gewist worden. Was je niet en neem geen douche, ook al is dit het eerste wat je zou willen doen. Als je vermoedt dat je onder invloed werd gebracht van alcohol, medicatie of drugs, is het belangrijk zo spoedig mogelijk ook een toxicologisch onderzoek te laten uitvoeren (liefst binnen de 72 uur).  

Met een doktersbezoek kan ook onderzocht worden of je besmet raakte met een seksueel overdraagbare aandoening en of je risico loopt op een zwangerschap.  

Hoe moeilijk het ook is: laat de dokter weten welk geweld op jou gepleegd is (bijvoorbeeld of iemand je probeerde te wurgen). Jij en de arts zijn dan alert voor eventuele complicaties achteraf.  

De dokter luistert naar je verhaal en maakt een medisch attest op. Hij verzamelt bewijsmateriaal voor als je later aangifte bij de politie wil doen. Vraag iemand die je vertrouwt eventueel om mee te gaan.  

Zie ook ‘Hoe verzamel ik bewijzen als ik niet direct naar een dokter kan?

Neem zo snel mogelijk contact op met één van deze diensten voor dringende medische hulp: 

  • Ambulance: het noodnummer 112 is dag en nacht bereikbaar 
  • Politie: bel het noodnummer 101
  • Een Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) is een ziekenhuisdienst waar elk slachtoffer van seksueel geweld permanent terechtkan. Voorlopig zijn deze diensten enkel beschikbaar in het  UZA, het UMC Sint-Pieter in Brussel, het UMC Marie Curie, het UZ Gent en het UMC Luik.  Als slachtoffer of steunfiguur kan je een ZSG bellen, mailen of bezoeken. Als je als slachtoffer naar een Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) gaat, wordt niet automatisch aangifte gedaan bij de politie. Het ZSG biedt medische en psychologische hulp. Het stelt letsels vast, onderzoekt sporen en verzamelt bewijs. Het is aan jou om te beslissen of je ook aangifte wil doen bij politie-inspecteurs die daarvoor speciaal opgeleid werden. 
  • Spoedopname in een ziekenhuis  
  • Je huisarts. Als je eigen huisarts niet bereikbaar is kan je 's avonds en in het weekend ook terecht bij een huisarts van wacht of de huisartsenwachtdienst.  

Doe aangifte bij de politie 

Als je als minderjarige of ouder van een kind aangifte doet bij de politie, verhoog je de kans dat de dader wordt gevat. Het is belangrijk om dit snel te doen, want elke herinnering of beschrijving van de feiten is belangrijk om de dader te sporen. De politie neemt bij kinderen vanaf 4 jaar een audiovisueel verhoor af. Bij jongere kinderen kan de politie een verhoor afnemen aan de hand van tekeningen. Minderjarigen hebben het recht om tijdens een verhoor een vertrouwenspersoon mee te brengen.  

Ook jaren later kan je feiten nog aangeven. De verjaringstermijn (de termijn waarbinnen aangifte kan gedaan worden om de feiten te onderzoeken) voor verkrachting of aanranding bedraagt 15 jaar. Als minderjarig slachtoffer kan je aangifte doen tot 15 jaar nadat je 18 werd.

Meer uitleg over de gerechtelijke procedure

Meer informatie over een mogelijke schadevergoeding

  Wie kan je helpen?

Familie, vrienden, leerkrachten, trainers, ….

Neem iemand uit je omgeving in vertrouwen. Dit is misschien moeilijk,  maar als je zwijgt, geef je de dader de macht over je leven en kun je in een isolement raken.  Door dat isolement te doorbreken, pak je een stukje van de regie over je leven terug in eigen handen. Praat er vooral over met mensen die naar je blijven luisteren, ook al vertel je je verhaal steeds opnieuw. 

De chat na seksueel geweld

Bij de chat na seksueel geweld probeert men zoveel mogelijk slachtoffers na seksueel geweld en hun omgeving te helpen. Dit doen ze door hun vragen te beantwoorden en te bekijken waar ze kunnen helpen.  

Nu praat ik erover 

Minderjarigen kunnen met vragen over seksueel misbruik en geweld gratis en anoniem chatten met medewerkers van Nu praat ik erover, een initiatief van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling.

1712

1712 is een gratis, professionele hulplijn voor iedereen met vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling. Als je slachtoffer bent van kindermisbruik, kan je 1712 bellen of chatten of mailen via www.1712.be.  

De medewerkers van 1712 luisteren naar je verhaal en verwijzen je eventueel door naar gepaste hulpverlening.

Het Vertrouwenscentrum kindermishandeling

In elke Vlaamse provincie en in Brussel is er een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK). VK zijn het aanspreekpunt bij alle mogelijke situaties van geweld op kinderen. De meldingen aan het VK kunnen komen van hulpverleners of de hulplijn 1712.  

AWEL

Kinderen en jongeren kunnen anoniem en gratis bellen, mailen of chatten met hulpverleners van Awel op het nummer 102 of www.awel.be   

Child Focus

Child Focus is de Stichting voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen die hulp biedt aan families van vermiste en seksueel uitgebuite kinderen.   

Aanspreekpersonen integriteit binnen jeugdorganisaties en sportclubs

Binnen jeugdorganisaties en sportclubs kan je de aanspreekpersoon integriteit (API) contacteren als er sprake is van integriteitsschending. Dit is elke vorm van lichamelijk, seksueel, moreel of psychisch gedrag waarvan jij vindt dat het over jouw grens gaat of over de grens van iemand anders. De API gaat aan de slag met wat jij vertelt. Elke melding wordt serieus genomen.

Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG)

In een Zorgcentrum na Seksueel Geweld kunnen slachtoffers van seksueel geweld alle mogelijke bijstand krijgen op één plaats. Dit gespecialiseerd centrum bestaat momenteel in het UZA in Antwerpen, het UMC Sint-Pieter in Brussel, het UZ Gent, het AZ Delta in Roeselare, het ZOL in Genk en het UZ Leuven.

Slachtofferhulp van het CAW

Slachtofferhulp van het CAW kan je informatie geven, begeleiden, en administratief en emotioneel ondersteunen. Slachtoffers en hun omgeving ervaren verschillende emoties. CAW bieden een luisterend oor, denken mee en ondersteunen je waar mogelijk om de draad weer op te nemen.  

Dienst slachtofferonthaal bij de justitiehuizen

Als je aangifte hebt gedaan bij de politie, wil je weten wat er met je klacht gebeurt. De dienst slachtofferonthaal kan je informatie geven over je dossier (vanaf de indiening van klacht tot de strafuitvoering). Deze dienst kan je ook bijstaan en ondersteuning bieden tijdens de gerechtelijke procedure, bijvoorbeeld bij de teruggave van inbeslaggenomen stukken, bij de inzage van het dossier, bij zittingen van de rechtbank, ...  

Juridische eerstelijnsbijstand of een advocaat

Juridische eerstelijnsbijstand biedt praktische inlichtingen, juridische info en een eerste juridisch advies. Indien nodig word je doorverwezen naar een gespecialiseerde organisatie. Het is een gratis dienst, georganiseerd door de Commissie voor Juridische Bijstand, die toegankelijk is voor iedereen, ongeacht je inkomen.  

Voor uitgebreid juridisch advies of als je je wil laten vertegenwoordigen in een strafrechtelijke procedure, kan je terecht bij een advocaat.  

Via juridische tweedelijnsbijstand (vroeger pro deo) kan je beroep doen op de tussenkomst van een advocaat die - afhankelijk van je inkomen - goedkoper of gratis is.  

Lotgenotengroep

Een lotgenotengroep kan helpen bij de verwerking. Contactgegevens vind je op de site van Trefpunt Zelfhulp.  

  Misschien zoek je info over

Hoe verzamel ik bewijzen als ik niet direct naar een dokter kan?

Ben je niet in staat om na de feiten meteen naar de dokter of politie te stappen, bewaar dan zelf zoveel mogelijk bewijsmateriaal. Denk er wel aan dat er na 72 uur bijna geen sporen meer overblijven die bruikbaar zijn voor het onderzoek naar de dader. 

Zelf bewijzen verzamelen: 

  • Was of douche je niet, ook al is dit het eerste wat je zou willen doen. Deed je dat toch, probeer dan andere bewijzen te verzamelen.  
  • Probeer niet te drinken of je mond te spoelen als er contact met de mond was. 
  • Probeer niet te plassen. Als je dringend moet, vang je urine dan op in een potje en bezorg het aan de dokter. 
  • Vermijd lichamelijk contact met anderen. 
  • Hou de kleren die je aanhad tijdens de feiten aan of stop ze in een papieren zak en bezorg ze aan de dokter.  
  • Hou alles bij waar sporen van de dader (sperma, bloed) op kan zitten zoals lakens, toiletpapier of maandverband dat je hebt gebruikt om je mee proper te wrijven… Stop ze in een papieren zak en bezorg ze aan de dokter. 

Signalen van misbruik herkennen

Kinderen zwijgen vaak over seksueel misbruik omdat ze zich schamen, schuldig voelen of bang zijn. Dat maakt het lastig om misbruik te herkennen. Er zijn wel signalen die erop kunnen wijzen dat een kind misbruikt wordt. Als je één of meerdere van deze signalen opmerkt, betekent dit nog niet automatisch dat er sprake is van kindermisbruik. Bespreek met professionals wat je kan doen bij: 

  • Slaapproblemen, bang zijn in het donker, nachtmerries, extreme angst voor 'monsters'. 
  • Verlies van eetlust, eetproblemen, voortdurend buikpijn zonder duidelijke reden. 
  • Plotselinge wisselingen in de stemming van het kind: boos of teruggetrokken gedrag bij een kind dat meestal vrolijk is. 
  • Angst voor bepaalde mensen: het kind wil niet alleen gelaten worden met een oppas, kennis of familielid. 
  • Angst voor bepaalde plekken. 
  • Een ouder kind dat zich gedraagt alsof het jonger is en bijvoorbeeld weer gaat bedplassen, duimzuigen of heel eenkennig wordt. 
  • Niet willen praten over een 'geheimpje' dat het kind met een volwassene heeft. 
  • Praten over een nieuwe, oudere vriend en daar vaak op bezoek gaan. 
  • Plotseling veel zakgeld hebben. 
  • Seksueel gedrag dat niet bij de leeftijd past. 

Tips om met je kind te praten

Als je denkt dat je kind slachtoffer werd van seksueel misbruik, probeer er dan over te praten. Praten over wat er gebeurd is kan een belangrijke stap zijn naar hulp.  

Je kan het hebben van geheimen gebruiken als ingang voor zo’n gesprek: “Er zijn leuke geheimen, zoals verrassingen voor iemand zijn verjaardag. Maar er zijn ook geheimen die niet leuk zijn. Die kunnen gaan over iets dat jij niet fijn vond. Leuke geheimen moet je niet vertellen aan mama of papa, maar geheimen die je niet fijn vindt, moet je altijd aan ons vertellen. Dan kunnen wij je helpen. Je moet nooit bang zijn om ons iets te vertellen.”  

Je kent een slachtoffer in je omgeving

Iemand die een ingrijpende gebeurtenis heeft meegemaakt is helemaal van slag en gedraagt zich vaak anders. Dat kan best verwarrend zijn. Je kan pijn, verdriet of kwaadheid van anderen niet wegnemen. Maar begrip tonen, aandacht geven en luisteren kan natuurlijk wel, ook als je geen pasklare oplossingen hebt. Er gewoon zijn is al een enorme steun. 

Een slachtoffer in je omgeving helpen

Ik werd slachtoffer van kindermisbruik in het buitenland.

Wanneer je slachtoffer wordt van kindermisbruik in het buitenland, weet je vaak niet goed waar te beginnen. Naast diensten in het buitenland zelf, kan je ook contact opnemen met een aantal diensten in België.

Slachtoffer in het buitenland

Meer lezen over omgaan met kindermisbruik?

‘Horen, zien en spreken: hoe omgaan met en vermoedens van kindermisbruik’ door Liesbeth Kennes  

Bij het openen van deze link zal je gevraagd worden een gratis account aan te maken. Je kan deze publicatie ook lezen zonder een account aan te maken. Dit doe je door onderaan het scherm te klikken op 'Nee bedankt, ga door met weergeven'.

Tot welke leeftijd is seks strafbaar?

Om in te stemmen met seks moet je minstens 16 jaar zijn. Onder deze leeftijd gaat de Belgische wet ervan uit dat jongeren niet uit vrije wil kunnen toestemmen met seksuele handelingen. Dit is de seksuele meerderjarigheidsgrens. 

Er is wel een uitzondering met het oog op een normale, seksuele ontwikkeling tussen leeftijdsgenoten. Een minderjarige die tussen 14 en 16 jaar oud is, kan wel uit vrije wil toestemmen met seksuele handelingen indien het leeftijdsverschil met de andere persoon niet meer dan drie jaar bedraagt. 

Als het leeftijdsverschil tussen minderjarigen van 14 tot 18 jaar wel groter is dan drie jaar maar zij aangeven dat er wederzijdse toestemming was voor hun seksuele handelingen, is dat eventueel te rechtvaardigen. Het mag in principe niet, maar de wetgever wil niet alle consensuele seksuele handelingen door minderjarigen strafrechtelijk beteugelen. Het is dus mogelijk dat de rechter of het parket oordeelt dat er toch geen strafbaar feit is. Dat wordt bepaald op basis van de individuele elementen in het dossier. 

Seks met iemand die jonger is dan 14 jaar is altijd strafbaar. 

Een minderjarige kan nooit uit vrije wil toestemmen met seksuele handelingen

  • als de dader een familielid is of
  • als de dader een persoon is die een erkende positie van vertrouwen, gezag of invloed heeft ten aanzien van de minderjarige of
  • als de seksuele handeling wordt beschouwd als een daad van ontucht of prostitutie. 

Toestemmen veronderstelt dat je uit vrije wil toestemming geeft. Dat is niet hetzelfde als toegeven om bijvoorbeeld de ander een plezier te doen of om een straf te ontlopen. Het feit dat je je niet verweert, betekent niet dat je toestemming geeft. Zwijgen betekent ook zeker niet toestemmen. De toestemming kan ook worden ingetrokken op elk moment, voor of tijdens de seksuele handelingen. 

Er is geen toestemming wanneer de seksuele handeling

  • is gepleegd door gebruik te maken van de kwetsbare toestand van het slachtoffer (vb. als gevolg van angst, onder invloed van drugs of alcohol, ziekte, …).
  • het gevolg is van een bedreiging, fysiek of psychisch geweld, dwang, verrassing, list of van een andere strafbare gedraging.
  • is gepleegd op een bewusteloos of slapend slachtoffer.

Wat is aantasting van de seksuele integriteit en verkrachting?

Volgens de wet is "verkrachting" elke gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die daar niet in toestemt. 

Volgens de wet is "aantasting van de seksuele integriteit" het stellen van een seksuele handeling op een persoon die daar niet in toestemt, al dan niet met behulp van een derde persoon die daar niet in toestemt, dan wel het laten stellen van een seksuele handeling door een persoon die daar niet in toestemt. Aantasting van de seksuele integriteit vervangt het vorig misdrijf "aanranding van de eerbaarheid".