Wat moet je regelen?

Als iets ergs je overkomt, moet je een aantal praktische en administratieve zaken regelen. We zetten een aantal zaken op een rij. Daarnaast is het ook mogelijk dat je een aantal juridische zaken moet regelen.

Wat moet je regelen bij een ziekenhuisopname?

Na een ingrijpende gebeurtenis kan het gebeuren dat jij, je kind of naaste medische verzorging nodig heeft en in het ziekenhuis terechtkomt.

Als je toestand het toelaat, zal je gevraagd worden je patiëntendossier aan te vullen. Is je toestand zeer ernstig of kritiek, dan zal dit later in orde gebracht worden, bijvoorbeeld door iemand uit je naaste omgeving.

Wat heeft het ziekenhuis nodig?

  • je identiteitskaart
  • een document dat aantoont dat er mogelijk tussenkomst voor hospitalisatiekosten is, bijvoorbeeld door een hospitalisatieverzekering

Wat moet je regelen bij een overlijden?

Als een slachtoffer uit je naaste omgeving overlijdt, is het belangrijk dat je verschillende diensten daarover informeert. Als je daarbij bepaalde kosten maakt, hou dan alle betaalbewijzen bij, want je krijgt ze mogelijk terugbetaald.

Een overlijden van een naaste verwerken en tegelijkertijd allerlei praktische zaken moeten regelen, vraagt zeer veel inspanning. Vraag hulp en laat je opvangen door je omgeving. Ook hulpverleners van slachtofferhulp van het CAW kunnen je hierbij helpen.

Naar boven

Wat gebeurt er met het lichaam van een overleden persoon?

Onmiddellijk na het overlijden stelt een arts het overlijden vast op de plaats van het misdrijf, verkeersongeval of ramp. Soms wordt het lichaam overgebracht naar een andere plaats voor verder onderzoek. De arts stelt een medisch attest van het overlijden op. Daarop wordt de datum en het uur van overlijden en ook de doodsoorzaak vermeld.

Natuurlijk overlijden

Bij de vaststelling van “een natuurlijk overlijden” wordt het lichaam vrijgegeven. Het parket onderneemt geen verdere stappen, tenzij de politie of het parket over meer informatie beschikt die verder onderzocht moet worden.

Als nabestaande van de overledene kan je zelf het overlijden aangeven bij de burgerlijke stand van de gemeente en de uitvaart regelen. Je kan ook beroep doen op een begrafenisondernemer voor de volledige afhandeling en administratie van de uitvaart. Je kan als nabestaande voor de emotionele verwerking van het overlijden beroep doen op een CAW, eerstelijnspsycholoog, CGG of op een zelfstandig psycholoog of -therapeut

Niet-verdacht overlijden

Bij de vaststelling van “een overlijden waarbij de doodsoorzaak onduidelijk is of bij een zelfdoding” zal de arts het parket informeren en eventueel opdracht geven aan de politie om de doodsoorzaak te achterhalen. 

Indien de verklaringen/getuigenissen duidelijkheid bieden over de omstandigheden (bv. op medisch vlak), zal het parket de omstandigheden als “een niet verdacht overlijden” beschouwen en geen verdere stappen ondernemen. Als nabestaande word je geïnformeerd wanneer het lichaam wordt vrijgegeven. Je kan voor de emotionele verwerking van het overlijden beroep doen op een CAWeerstelijnspsycholoogCGG of op een zelfstandig psycholoog of -therapeut

Verdacht overlijden

Indien de verklaringen/getuigenissen geen duidelijkheid bieden over de omstandigheden, zal het parket het overlijden als “een verdacht overlijden” beschouwen en verdere stappen ondernemen. Er wordt dan een opdracht gegeven aan deskundige(n) tot bv. een uitwendige schouwing, een autopsie, een toxicologisch onderzoek, ... De deskundige maakt over zijn bevindingen een verslag over aan het parket en eventueel de onderzoeksrechter die aangesteld werd.

Het is moeilijk om te zeggen wanneer het onderzoek zal worden afgerond en het lichaam zal worden vrijgegeven. Elke situatie is anders. Van zodra dat mogelijk is, contacteert de politie een begrafenisondernemer om het lichaam over te brengen naar een mortuarium of funerarium. Daarna kan je kiezen om het lichaam over te brengen naar een andere plaats om de uitvaart te regelen. In het belang van het onderzoek kan de procureur des konings de toelating tot crematie of repatriëring van het lichaam weigeren.

Als nabestaande dien je verschillende personen of diensten te informeren. Die verschillende personen en diensten, bv. de notaris, de verzekeringen, ... dienen de verslagen van de deskundige(n) af te wachten alvorens zij hun (administratieve) taken kunnen opnemen. Nabestaanden kunnen doorheen de juridische procedure beroep doen op informatie via de dienst Slachtofferonthaal. Je kan aan de politie of de dienst slachtofferonthaal vragen wanneer en waar je een laatste groet kan brengen aan het slachtoffer. Deze diensten kunnen je daarbij ook bijstand bieden. Voor de emotionele verwerking bij een verdacht overlijden kunnen nabestaanden beroep doen op het CAW, eerstelijnspsychologen, CGG of op een zelfstandig psycholoog of -therapeut

Naar boven

De burgerlijke stand van de gemeente of stad verwittigen 

Een overlijden moet zo snel mogelijk geregistreerd worden bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het slachtoffer is gestorven en in de gemeente waar de begrafenis of de crematie zal plaatsvinden. Je maakt daarvoor best een afspraak bij de dienst bevolking van je gemeente of stad. Je kan ook vragen dat de begrafenisondernemer deze taak van jou overneemt. Je hoeft dan niet aanwezig te zijn.

Zorg voor volgende documenten:

  • het attest van overlijden, opgemaakt door de geneesheer die het overlijden vaststelde
  • de identiteitskaart van de overledene
  • jouw identiteitskaart
  • het rijbewijs van de overledene
  • het huwelijksboekje van de overledene (indien ongehuwd het huwelijksboekje van de ouders)
  • een attest van de laatste wilsbeschikking, afgeleverd door het gemeentebestuur van de laatste woonplaats

Bij een verdacht overlijden vraagt de dienst bevolking ook volgende documenten:

Op basis van deze aangifte maakt de ambtenaar van de burgerlijke stand een overlijdensakte op, het officiële bewijsstuk van het overlijden. Je kan van deze akte altijd gratis uittreksels aanvragen. Die heb je soms nodig om andere administratieve zaken te regelen, zoals voor de bank, verzekeringsmaatschappijen, ziekenfonds, notaris.

De begrafenis regelen

Een begrafenisondernemer kan heel wat administratieve formaliteiten regelen, helpt met het opstellen van de doodsbrief, neemt de zorg voor het lichaam van de overledene op zich en maakt dat de uitvaart die jij wenst sereen verloopt. Je kan als naaste zelf een begrafenisondernemer kiezen. Het is niet ongebruikelijk om eerst een offerte te vragen aan de begrafenisondernemer om zicht te krijgen op de kosten. Het is ook belangrijk te weten dat het betalen van de begrafeniskosten geen invloed heeft op de mogelijkheid tot het verwerpen van de nalatenschap.

Je kan richtlijnen geven voor de begrafenis, behalve wanneer de overledene aangifte heeft gedaan bij de gemeente over persoonlijke keuzes rond begrafenis of crematie, religieuze dienst of niet, orgaandonatie of schenking van het lichaam aan de wetenschap. De wensen van de overledene worden bekendgemaakt op het moment van de opmaak van de overlijdensakte.

De bank verwittigen

Een van de belangrijkste instanties die je moet verwittigen, is de bank van de overledene, zodat alle zicht- en spaarrekeningen en effectendossiers - zowel van het overleden slachtoffer als van de overlevende partner - onmiddellijk worden geblokkeerd. Alle gegeven volmachten vervallen dan, onder meer ook die om de bankkluis van de overledene te mogen openen. De bank stelt een gedetailleerd overzicht op van alle tegoeden van de overledene en diens partner en maakt dit over aan de Administratie der Registratie. 

Als je niet op de hoogte bent van de bankzaken van het slachtoffer, kan de Belgische Vereniging van Banken en Beursvennootschappen je helpen.

Informeer bij de bank ook of er eventueel verzekeringen verbonden zijn aan de krediet- of bankkaarten van het slachtoffer. Soms is er een vergoeding aan verbonden bij overlijden.

Van zodra de bank over alle info beschikt, neemt ze contact op met de erfgenamen of hun vertegenwoordigers om na te gaan hoe de tegoeden vereffend moeten worden. De erfgenamen bezorgen de bank een uittreksel van de overlijdensakte en een akte of attest van erfopvolging.

Verzekeringen verwittigen

Het overleden slachtoffer kan verschillende verzekeringen hebben bij meerdere maatschappijen. Verwittig alle maatschappijen zodat zij het nodige kunnen doen. Sommige polissen bieden je praktische of financiële steun bij een overlijden:  

  • Rechtsbijstandsverzekering: geeft info over je rechten, biedt financiële bescherming bij een aantal geschillen en bij de administratieve en procedurele kosten, zoals ereloonkosten voor experts of advocaten, gerechtelijke of buitengerechtelijke procedurekosten.
  • Individuele ongevallenverzekering: sommige polissen waarborgen een uitkering bij overlijden. 
  • Uitvaartverzekering: soms heeft de overledene zelf een polis afgesloten om de begrafenis of crematie op voorhand - inclusief alle kosten - te regelen.
  • Levensverzekering: de overblijvende partner of aangeduide begunstigde ontvangt een bepaalde som nadat alle verplichtingen zijn vervuld.
  • Schuldsaldoverzekering voor een lening: de overgebleven partner of andere verzekerde moet, afhankelijk van de polis, slechts een deel van de lening of helemaal niets meer afbetalen.
  • Autoverzekering: informeer de verzekeraar dat je de polis op naam van het overleden slachtoffer afsluit. Als je het voertuig van het slachtoffer wil behouden, kan de nummerplaat alleen op naam van de overlevende wettige echtgenoot/echtgenote worden gezet. Je verzekeringsmaatschappij of -tussenpersoon kan dat eventueel voor je doen. Andere erfgenamen hebben geen recht op deze regeling. In dat geval dient de nummerplaat teruggestuurd te worden.
  • Brand- en diefstalverzekering: zet deze over op een familielid of sluit deze verzekeringen af.
  • Hospitalisatieverzekering: een hospitalisatieverzekering dekt de kosten die niet terugbetaald worden door het ziekenfonds (bijvoorbeeld een eenpersoonskamer, ereloonsupplementen, …).

 Meer informatie over de verschillende verzekeringen kan je terugvinden op de website van Assuralia.

Het ziekenfonds verwittigen

De partner of kinderen die als persoon ten laste opgegeven staan bij het ziekenfonds van de overledene, dienen zich na het overlijden zo snel mogelijk op eigen naam te verzekeren.

De diensten maatschappelijk werk van het ziekenfonds kunnen je ondersteunen bij administratieve en praktische zaken die je moet regelen bij een overlijden.  

Wat met de pensioenkas?

Als de overledene gepensioneerd was, verwittig je de dienst die het pensioen uitbetaalt. Op de pensioenfiche kan je lezen welke pensioenkas je moet contacteren. Neem ook contact op met de dienst pensioenen van jouw gemeente. Meestal regelt die de nodige administratie voor de achterblijvende partner.

Wat is een overlevingspensioen?

Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering bieden de langstlevende echtgenoot de mogelijkheid een pensioen te verkrijgen op basis van de werknemersloopbaan van het overleden slachtoffer. 

Wat met kinderbijslag?  

Wanneer het slachtoffer kinderen ten laste had of wanneer het slachtoffer een kind was, dien je ook aangifte te doen bij het kinderbijslagfonds.

Wanneer het slachtoffer kinderen ten laste had, zal het kinderbijslagfonds het recht op wezengeld onderzoeken.

Als het slachtoffer een kind was, hou er dan rekening mee dat het kindergeld soms nog gedurende een aantal maanden wordt doorbetaald. Die bedragen moeten nadien worden teruggestort.  

Hoe moet je de nalatenschap aangeven?

Wettelijke erfgenamen moeten een aangifte van nalatenschap indienen bij de belastingdiensten. Dat moet gebeuren bij het registratiekantoor van de gemeente of stad waar de overledene woonde. Aan de hand van die aangifte worden de successierechten bepaald. Successierechten moeten binnen de twee maanden betaald worden.

De overblijvende partner of andere gezinsleden moeten bij de belastingdiensten aangifte doen van hun wijziging van burgerlijke staat, gezinslasten en andere inkomsten. Hou er rekening mee dat je tot zeker een jaar na het overlijden nog belastingbrieven toegestuurd kan krijgen die betrekking hebben op de inkomsten en andere belastingen van het overleden slachtoffer.

Denk er ook aan dat erfenisrechten ook gelden op terugbetalingen van de personenbelasting. Dus tot twee jaar na het overlijden is het mogelijk dat je na ontvangst van een eventuele terugbetaling op de personenbelasting van de overledene nog erfenisrechten moet betalen.

Een aangifte van nalatenschap laat je best opstellen door een specialist, bijvoorbeeld een notaris

ledere erfgenaam kan afzonderlijk een aangifte indienen, maar meestal wordt één aangifte ingediend die getekend werd door alle erfgenamen. 

Als er een testament is

Misschien stelde de overledene een testament op. Als het testament in bewaring werd gegeven bij een notaris, werd het ingeschreven in het Centraal Register voor Testamenten.

Na een overlijden kan een notaris, advocaat of boekhouder in dit register nagaan of er een testament is. Als de overledene zelf een testament opstelde en dit niet registreerde, ligt het waarschijnlijk in een kluis of gaf hij het aan iemand uit zijn omgeving. Die persoon moet zich dan zo snel mogelijk na het overlijden melden bij de notaris.

Je bent niet verplicht om een nalatenschap te aanvaarden. De wet laat je hierbij een aantal keuzes.

Naar boven

De Kruispuntbank van Ondernemingen verwittigen

Als de overledene een ondernemingsnummer had, moet je de handelsonderneming laten schrappen uit de kruispuntbank bij een erkend ondernemingsloket.

De vakbond verwittigen

Als de overledene lid was van een vakbond doe je er goed aan deze te verwittigen.

Wat met aansluitingen en abonnementen?

Alle abonnementen op naam van de overledene moet je opzeggen of overzetten op naam van de nabestaanden die op hetzelfde adres staan ingeschreven.

Het kan gaan om abonnementen op kranten, tijdschriften en aansluitingen van water, elektriciteit, gas, radio, televisie, telefoon,… 

Praktische hulp vragen

Rouwen vraagt heel wat energie. Soms slaag je er niet meer in om je huishouden te runnen. Laat je dan ondersteunen door gezinszorg en vraag hulp om te poetsen, strijken of eten te maken.

Er zal eerst iemand langskomen voor een gesprek om te kijken of je in aanmerking komt voor gezinszorg. Als je aanvraag wordt aanvaard, kan je verder afspreken hoe de hulp concreet verloopt.

Gezinszorg is betalend. Je kunt ook terecht bij de dienst maatschappelijk werk van je ziekenfonds. Die bekijkt met jou welke hulpmogelijkheden er zijn. Je kan hen contacteren via je ziekenfonds.

 

Wat als je slachtoffer wordt in het buitenland?

Wie slachtoffer wordt van een misdrijf of ongeval in het buitenland kan beroep doen op consulaire bijstand. Na contact met eventuele andere diensten zoals de lokale politie, je reisagent, verzekering, … neem je daarvoor contact op met het consulaat of de ambassade van België.

Consulaire bijstand

Als je iets overkomt in het buitenland, stellen de Belgische ambassades en consulaten alles in het werk om je te helpen.

Consulaten en ambassades moeten zich houden aan het internationaal recht en de Belgische wetgeving en handelen volgens het recht en de procedures die gelden in hun ambtsgebied.

Diensten van banken, reisagentschappen, hotels, de lokale politie, … behoren uiteraard niet tot de bevoegdheden van een ambassade of consulaat.

Je kan enkel beroep doen op consulaire bijstand als je je in ernstige problemen bevindt en je je alleen nog tot diplomatieke vertegenwoordiging kan wenden, dus wanneer alle andere mogelijkheden zijn uitgeput. Er komt een einde aan de bijstandsplicht van zodra je op eigen krachten verder kan.

Waarmee kunnen ambassades en consulaten je helpen? (onderstaande opsomming is niet volledig, omdat het altijd over individuele gevallen gaat):

  • Bij verlies of diefstal van je identiteitskaart of paspoort een vervangend reisdocument uitreiken. Breng een kopie van het proces-verbaal van de aangifte bij de lokale politie en drie recente pasfoto’s mee. De procedure gaat sneller als je een ander identiteitsbewijs (bijvoorbeeld je rijbewijs of een kopie van het gestolen document) kan voorleggen, of als je je rijksregisternummer kent. Je rijksregisternummer staat op je identiteitskaart.
  • Je in contact brengen met iemand die je in België verder kan helpen.
  • Hulp bieden bij het opsporen van vermiste personen. De eigenlijke opsporingsbevoegdheid ligt echter bij de lokale autoriteiten, die de kosten die bij de opsporing gemaakt worden – die hoog kunnen oplopen – soms in rekening brengen.
  • Een lijst verschaffen van lokale advocaten, dokters en tolken.
  • Je helpen als je wordt aangehouden. Bij aanhouding of hechtenis kan je de Belgische ambassade of het consulaat inlichten. Zij bieden bijstand in de mate van het mogelijke, voornamelijk op humanitair vlak.  

Wat doen ambassades of consulaten niet?

  • Optreden in privéaangelegenheden zoals de betaling van hotelrekeningen, medische kosten, douanekosten, boetes, gerechtskosten, ….
  • Een hotel reserveren, een woning zoeken, bagage bewaren, zorgen voor een werkvergunning of een baan.
  • Zorgen voor een voorkeursbehandeling in een ziekenhuis, bij een dokter, in de gevangenis, voor excursies of bezoeken, tussenkomen in gerechtelijke procedures.
  • Zorgen voor de verlenging van je visum, werk- of verblijfsvergunning.
  • Bemiddelen voor personen met een dubbele nationaliteit als ze zich in het land van hun andere nationaliteit bevinden.

Het is niet zeker of je bij de vertegenwoordiging van een andere EU-lidstaat in je eigen taal kan worden geholpen. Er wordt dan gebruikgemaakt van een gangbare Europese taal.

Wat bij een crisis, aanslag of natuurramp?

Bijstand in een crisis

Doet er zich een natuurramp, aanslag of ongeval voor waarbij veel Belgen zijn betrokken, dan opent Buitenlandse Zaken het crisiscentrum.

Welke bijstand verleent het crisiscentrum?

Zodra het crisiscentrum open is, werkt het samen met de Belgische posten in het buitenland: de betrokken touroperators en reisbureaus, verzekeraars en de andere departementen van Buitenlandse Zaken in Europa. De hoofdtaak van het centrum is informatie en crisisplannen uitwisselen met al deze instanties en met de families in België. Een ploeg coördinatoren en telefonisten stellen alles in het werk om de Belgen te identificeren, op te sporen en op een veilige plaats samen te brengen.

Het crisiscentrum is hét communicatie- en coördinatiepunt bij crisis. Indien nodig kan er een repatriëring georganiseerd worden. Dat is evenwel geen standaardprocedure, het is geen ‘recht van burgers’. Reizigers worden via buitenlandse reisadviezen meestal gewaarschuwd voor veiligheidsrisico’s in bepaalde landen.

Wat het crisiscentrum niet voor je kan doen:

  • Medisch advies geven, dat is uitsluitend de taak van medisch personeel of de lokale politie.
  • Een overlijden melden. Alleen de lokale politie in België is daartoe bevoegd.
  • Contact opnemen met je familie in het buitenland.

Europese consulaire bijstand

Wanneer je in een land bent waar geen Belgische ambassade is, kan je je wenden tot de ambassade van een andere lidstaat van de Europese Unie. Die verleent enkel bijstand in noodgevallen: bij overlijden, zware verwondingen, ernstige ziekte, repatriëring om medische redenen, aanhouding of hechtenis. In geval van verlies of diefstal van je paspoort kan ze een vervangend reisdocument uitreiken.

Gids voor Belgische slachtoffers van een terroristische aanslag in het buitenland 

Wanneer je slachtoffer wordt van een terreuraanslag in het buitenland, weet je vaak niet goed waar te beginnen. Om die reden werd de website 'Gids voor Belgische slachtoffers van een terroristische aanslag in het buitenland' ontwikkeld. 

Waar kan je terecht?

Slachtofferhulp biedt onder meer ondersteuning bij het regelen van deze administratieve en praktische zaken. Wie nood heeft aan deze ondersteuning kan terecht bij slachtofferhulp van de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW).