Een slachtoffer in je omgeving helpen

"Wat moet ik zeggen? Zal ik vragen hoe hij/zij zich voelt of net niet?" Iemand die een ingrijpende gebeurtenis heeft meegemaakt is helemaal van slag en gedraagt zich vaak anders dan daarvoor. Dat kan best verwarrend zijn. Je kan pijn, verdriet of kwaadheid van anderen niet wegnemen. Maar begrip tonen, aandacht geven en luisteren kan natuurlijk wel, ook als je geen pasklare antwoorden of oplossingen hebt. Er gewoon zijn is al een enorme steun.


Wat kan je doen?

  • Iemand die je graag ziet is van slag. Het maakt niet uit hoe ernstig het voorval was. Toon begrip, maar vermijd te nieuwsgierige vragen. Veel slachtoffers hebben een hekel aan medelijden, maar waarderen uiteraard wel dat je oprecht meeleeft en bezorgdheid toont.
  • Slachtoffers willen hun verhaal vaak meerdere keren vertellen. Luister telkens opnieuw. Neem zelf contact op en vraag hoe het gaat. Niet alleen vlak na de feiten, maar ook in de weken en maanden daarna.
  • Blijft het slachtoffer piekeren? Breng het op een rustig moment ter sprake, maar forceer niets. Respecteer het ook als hij/zij er liever niet over praat.
  • Bied praktische hulp en help zoeken naar afleiding. Maar laat ook toe dat het slachtoffer je aanbod afslaat. Onder ‘wat moet je regelen?’ vind je een overzicht van een aantal praktische en administratieve zaken die moeten geregeld worden bij een ziekenhuisopname of overlijden.
  • Als naastbestaande kan je het slachtoffer steunen bij het neerleggen van de klacht. Je kan ook een betekenisvolle rol spelen in het bijstaan van het slachtoffer tijdens de gerechtelijke afhandeling van de gebeurtenis. Onder 'gerechtelijke procedure' vind je alle informatie terug over het neerleggen van een klacht en de verschillende stappen in de gerechtelijke procedure.
  • Stimuleer het slachtoffer om genoeg te rusten en te ontspannen.
  • Vergeet ook jezelf niet. Ook op jou heeft de gebeurtenis effect.

Wat doe je beter niet

  • Ontloop het slachtoffer niet. Nodig hem/haar uit om te doen wat je vroeger altijd samen deed.
  • Geef geen ongevraagd advies. Vermijd opmerkingen als “je moet er niet zoveel aan denken” of “wees blij dat je er nog zo goed vanaf kwam”. Die kunnen erg kwetsend overkomen.
  • Vermijd sensatie en flauwe grappen.
  • Betuttel de ander niet en beslis niet wat hij/zij moet doen.
  • Leed verzacht niet door te zeggen dat anderen er nog slechter aan toe zijn. Vertel ook niet ongevraagd over je eigen ervaring. Slachtoffers hebben genoeg aan hun eigen beleving.

Als kinderen slachtoffer zijn

Een inbraak thuis, een vriendje sterft in het verkeer, papa pleegt zelfmoord,… Ook kinderen maken ingrijpende gebeurtenissen mee die hun leven helemaal overhoop halen. Dat laat weken, maanden of jaren later nog sporen na.

Alle reacties zijn oké

Een kind reageert in de eerste plaats als een kind en beleeft en verwerkt de gebeurtenissen op zijn eigen manier.

Net zoals volwassenen reageren kinderen verschillend: ze schreeuwen, worden kwaad, lopen weg,…

Elke reactie, hoe ongewoon ook, is een normale reactie op een abnormale situatie.

Elk kind verwerkt op zijn manier

Verwerken gaat stap voor stap. Soms moeilijk, soms makkelijk. Dat hangt af van wat er precies gebeurde, van het kind zelf en zijn ontwikkelingsfase. Ook de omgeving speelt een belangrijke rol.

Kinderen proberen vaak greep te krijgen op gebeurtenissen door ze opnieuw te herbeleven. Het is een gezonde manier om ernstige ervaringen te verwerken. Sommige kinderen lijken gebeurtenissen bijvoorbeeld te verwerken in hun dromen.

Het is niet de bedoeling om kinderen te dwingen met het gebeurde bezig te zijn. Je moet zeker niet aandringen. Hou wel in de gaten hoe het kind functioneert.

Hoe help je kinderen verwerken?

Zorg voor een veilige, zorgzame omgeving

  • Het kind moet tot rust kunnen komen, troost en geborgenheid krijgen.
  • Laat het kind de gebeurtenis naspelen en tekenen, dat is de taal van kinderen.
  • Geef de juiste feiten. Soms maakt fantasie de feiten erger.
  • Stimuleer kinderen om hun gevoelens te uiten en stel hen gerust: verdrietig of boos zijn mag.
  • Accepteer heftige reacties maar behoud bestaande grenzen.
  • Nodig het kind uit om erover te praten, vraag wat het nodig heeft.

 Terug naar een normaal leven

  • Neem zo snel mogelijk de dagelijkse routine weer op: eetgewoontes, slaaprituelen, school, hobby’s,…
  • Bereid het kind voor op mogelijke reacties van anderen.
  • Let op het gedrag van het kind, zoek hulp bij extreem gedrag.

Bij een overlijden

Het is goed dat een kind afscheid kan nemen van een overledene, bijvoorbeeld door een laatste groet te brengen, iets te knutselen, naar de begrafenis te gaan,... Laat het kind daar zelf over beslissen.

Waar kan je terecht?

Als je het gevoel hebt dat je er zelf niet uit raakt, als je vragen hebt of denkt dat het belangrijk is dat jijzelf of het kind kan praten met iemand anders, kan je steeds terecht bij slachtofferhulp van de Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW).

Meer informatie

Kinderen en jongeren slachtoffer van een schokkende gebeurtenis. En weg- en verwerkwijzer.